Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2012

              ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΑΦΗΣ  ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ




                   ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ  ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ  ΤΗΣ  ΜΟΥΣΙΚΗΣ  ΣΤΟΝ  ΑΝΘΡΩΠΟ

 
      Στις αρχαίες παραδόσεις όλων των λαών της γης, η μουσική είχε ιερό χαρακτήρα και θεραπευτικές ιδιότητες.Στις μέρες μας, για την πλειοψηφία των ακροατών , ο στόχος της μουσικής είναι περισσότερο η διασκέδαση-όρος που παράγεται από το αρχαίο ρήμα διασκεδάννυμι που σημαίνει εκτρέπω τη συγκέντρωση. Εκείνος που διασκεδάζει προσπαθεί να μη συγκεντρώνεται , αλλά να αποκεντρώνεται, δηλαδή να ξεχνά. Η σημασία της διασκέδασης είναι εντελώς διαφορετική από τη σημασία της ψυχαγωγίας, δηλαδή ,της αγωγής της ψυχής , ενός όρου που πλησιάζει περισσότερο στην αρχαία σημασία και αξία της μουσικής.
     Η έκφραση "αυτή η μουσική άγγιξε την καρδιά μου" είναι ευρύτατα διαδεδομένη , αντίθετα ουδέποτε έχει ακουστεί μια φράση του τύπου "αυτή η μουσική άγγιξε το μυαλό μου" ή "αυτή η μουσική άγγιξε τον εγκέφαλό μου". Στην πραγματικότητα η διαμάχη μεταξύ εγκεφάλου και καρδιάς όσον αφορά στην αντίληψη των πραγμάτων, την αίσθηση θα λέγαμε ακριβέστερα , είναι πάρα πολύ παλιά. Υπεύθυνος για τη διάδοση της θεωρίας, δηλαδή της άποψης που ορίζει την καρδιά ως έδρα των αισθήσεων, των παθών και της διάνοιας είναι κυρίως ο Αριστοτέλης. Αντίθετα, ο Πλάτων και η ιατρική σχολή των Ιπποκρατικών υποστηρίζουν ότι η έδρα της αίσθησης και της νόησης των όντων βρίσκεται στον εγκέφαλο. Με τη μετέπειτα ανάπτυξη των νευροεπιστημών αποδείχθηκε αντικειμενικά, με την παρατήρηση και το πείραμα , ότι η έδρα της αντίληψης βρίσκεται στον εγκέφαλο.
    Τα πορίσματα πολύ σημαντικής επιστημονικής έρευνας που γίνεται την τελευταία δεκαετία στο αντικείμενο της σχέσης εγκεφάλου και μουσικής, αποκαθιστούν μάλλον την ιερότητα και τη θεραπευτική αξία της μουσικής , αφού αποδεικνύουν αντικειμενικά την επίδραση της μουσικής στη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος. Κατάλληλα επιλεγμένη μουσική μέσω της χαλάρωσης-δηλαδή της ελάττωσης του στρες που επιτυγχάνει η μουσική-μπορεί να μειώνει τη συχνότητα της αναπνοής,τους καρδιακούς παλμούς και την αρτηριακή πίεση σε καρδιοπαθείς ασθενείς που νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Ακόμη έχει αποδειχθεί ότι η μείωση αυτή των καρδιακών παλμών και της αρτηριακής πίεσης σχετίζεται και με μείωση των επιπέδων ορμονών , όπως η αδρεναλίνη και άλλες, οι οποίες κυκλοφορούν στο αίμα και η απότομη αύξηση των επιπέδων τους προκαλεί στρες. Η μουσική δηλαδή επιτυγχάνει ανώδυνα και ακίνδυνα στόχους που οι καρδιολόγοι επιτυγχάνουν με τη βοήθεια φαρμακευτικών ουσιών.
     Φαίνεται ότι η επίδραση της μουσικής-κυρίως μέσω του ρυθμού- εξασκείται μέσω επίδρασης σε ενστικτώδεις λειτουργίες που σχετίζονται με το οντολογικά αρχέγονο κομμάτι του ανθρώπινου εγκεφάλου. Πιθανά ένα φαινόμενο συντονισμού, δηλαδή παράλληλης νευρικής διέγερσης γειτονικών νευρώνων, θα εξηγούσε την αύξηση της συχνότητας της αναπνοής και του καρδιακού παλμού, όταν ακούμε ένα γρήγορο μουσικό ρυθμό και το αντίστροφο στην περίπτωση ενός αργού ρυθμού. Αυτή η πρωταρχική επίδραση της μουσικής-μέσω κυρίως του ρυθμού-συμβαίνει χωρίς τον έλεγχο της συνείδησης και αφορά όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως φυλής και καταγωγής.
     Σε ένα δεύτερο επίπεδο, η κατανόηση της διαδοχής των τόνων και της μουσικής αρχιτεκτονικής απαιτεί τη συμμετοχή υψηλής εξειδίκευσης ανώτερων εγκεφαλικών κέντρων στο επίπεδο πλέον του εγκεφαλικού φλοιού,όπου εδώ η λειτουργία αυτή είναι συνειδητή (δηλαδή στο σημείο αυτό χρησιμοποιείται η παιδεία που ο καθένας έχει αποκτήσει). Με βάση την παραπάνω επιστημονική εξήγηση ευσταθεί και ο ενιαίος όρος "νιώσε το ρυθμό" που συχνά χρησιμοποιούμε, μια και όλοι οι άνθρωποι μπορούν να νιώσουν το ρυθμό. Αντίθετα, δε χρησιμοποιείται και δε φαίνεται να έχει ενιαία ισχύ ο όρος "νιώσε τη μελωδία" , γιατί εδώ, λόγω της διαφορετικής κουλτούρας και παιδείας , διαφορετικών δηλαδή συνειδητών εγγραφών στο επίπεδο του εγκεφαλικού φλοιού , η  αντίληψη της μελωδικής-αρμονικής γραμμής διαφέρει από άτομο σε άτομο.
     Σημαντική έρευνα που έγινε πρόσφατα, απέδειξε ότι νεογέννητα-κυρίως πρόωρα- που εκτίθενται σε μουσική ακρόαση ειδικά επεξεργασμένων ενδομήτριων ήχων και σε νανουρίσματα με τη φωνή της μητέρας , κερδίζουν πολύ γρηγορότερα βάρος και εξέρχονται από τη μονάδα εντατικής θεραπείας νεογνών ταχύτερα σε σχέση με νεογνά που δεν έχουν εκτεθεί σε μουσική. Ακόμη, Αμερικανοί ερευνητές έδειξαν ότι η ακρόαση μιας σονάτας για πιάνο του Μότσαρτ μπορεί να βελτιώνει την ικανότητα επίλυσης περίπλοκων μαθηματικών προβλημάτων από σπουδαστές κολεγίου. Η ίδια σονάτα επίσης, χρησιμοποιήθηκε σαν φάρμακο για την καταστολή των κρίσεων σε επιληπτικούς ασθενείς. Άλλη έρευνα απέδειξε ότι ύστερα από σοβαρά εγκεφαλικά επεισόδια πολλοί ασθενείς διατηρούν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται μουσικούς ήχους και να τραγουδούν , ενώ έχουν χάσει την ικανότητα να ομιλούν. Αναφέρεται στην ιστορία της ιατρικής η περίπτωση του Γάλλου συνθέτη και οργανίστα  Ζαν Λαγκλαί(1907-1991), ο οποίος, ύστερα βαρύτατο εγκεφαλικό επεισόδιο που του προκάλεσε απώλεια της ομιλίας, της ικανότητας γραφής και αναγνώρισης των λέξεων, μπορούσε ακόμη να διαβάζει νότες, να συνθέτει και να αυτοσχεδιάζει μουσική.
     Πλείστες άλλες εφαρμογές βρίσκει η μουσικοθεραπεία ως συμπληρωματική μορφή θεραπευτικής αγωγής. Μια κλασική ένδειξη ενεργού μουσικοθεραπείας αποτελεί για παράδειγμα το αυτιστικό παιδί και εκεί χρησιμοποιείται ως μουσικοθεραπευτική μέθοδος ο αυτοσχεδιασμός. Η μουσικοθεραπεία ενδείκνυται γενικά στην ανακούφιση κάθε είδους πόνου , αλλά και ως μέσο αγχόλυσης , αντιμετώπισης του ψυχοσωματικού στρες και ενίσχυσης του ανοσοβιολογικού μας συστήματος.
    Μουσική, λοιπόν, για να προστατεύσουμε την ψυχοσωματική μας υγεία αλλά και την εύρυθμη λειτουργία του εγκεφάλου μας , όπως με τη σωματική άσκηση και την υγιεινή διατροφή ελαττώνουμε την πιθανότητα να πάθουμε καρδιαγγειακά επεισόδια. Αυτό είναι ένα σημαντικό μήνυμα σε μια εποχή που τα  πανεπιστήμια περιορίζουν τα χρήματα που διαθέτουν γενικότερα στις ανθρώπινες επιστήμες και τις τέχνες . Η παιδεία της έντεχνης αλλά και της παραδοσιακής  μουσικής έρχεται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με την παιδεία σε τεχνοκρατικές ειδικότητες. Το αρχαίο ιδεώδες , που απαιτούσε τη συμμετοχή της μουσικής στον κορμό της παιδείας , δικαιώνεται στον 21ο αιώνα με βάση τα ευρήματα της επιστήμης της γνωστικής νευροψυχολογίας. Ο Πλάτων με βάση τα πορίσματα της σύγχρονης έρευνας που προαναφέραμε αποδεικνύεται προφήτης , αφού στον Τίμαιο - το επιστημονικότερο ίσως έργο του- καθορίζει με ακριβή και λεπτό τρόπο την ουσία και το νόημα της μουσικής:"Η μουσική αρμονία μας έχει δοθεί από τους θεούς όχι με στόχο την αλόγιστη ηδονή, αλλά με σκοπό να επιβάλλουμε τάξη στις ταραγμένες κινήσεις της ψυχής μας και να τις κάνουμε να μοιάζουν στο θείο πρότυπο".


ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΔΡΙΤΣΑ
2η ομάδα Κατερίνα

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου